Tản·mạn về đề·án chữ Việt không dấu

Tác·giả: Nguyễn·Ninh

(Bài viết trên Diễn đàn Hội Tin học Việt Nam - Hà Nội, ngày 28 tháng 1 năm 2007)

Trước đây một năm, cũng vào một ngày đầu Xuân (17/02/2006), đề án "Chữ Việt mới" đã được Cục Bản Quyền tác giả cấp giấy chứng nhận bản quyền, đánh dấu 10 năm nghiên cứu về đề tài này.
Từ ngày ấy đến nay, tôi đã gửi đề án này dến hơn 200 cơ quan thông tấn, báo chí, điện toán (tin học), các trường đại học . . . đồng thời đăng tải trên mạng Diễn đàn Tin học và Đời sống của Hội Tin Học Việt Nam, và đã nhận được nhiều ý kiến khen, chê, thắc mắc.
Tôi thấy đã đến lúc nên tổng kết và trả lời những câu hỏi của quý độc giả trong và ngoài nước.

Tiếng Việt "giàu" nhưng có còn "đẹp" trên mạng thông-tin toàn-cầu?

Tác-giả: Vũ-Xuân-Lương – Trung-tâm Từ-điển-học

(Tạp-chí Ngôn-ngữ & Đời-sống, 2002)

Internet đang ngày càng tác-động sâu-rộng đến đời-sống, tình-cảm và thói-quen văn-hoá của toàn nhân-loại. Dù muốn hay không, dù nhiều hay ít, cuối-cùng thì tất-cả chúng-ta cũng đều bị cuốn đi theo nó một cách vô-hình. Xu-hướng hiện-nay của kĩ-nghệ phần-mềm là đều tập-trung vào phát-triển và phổ-biến các sản-phẩm dựa trên nền Internet. Công-nghệ Internet thực-sự đã tạo-nên được một "thế-giới ảo" về "cuộc-sống thực" mà chúng-ta đang sống.

Internet là nơi biểu-hiện nhiều nét đặc-trưng ngôn-ngữ và văn-hoá của nhiều nước trên thế-giới. Kho tri-thức chung khổng-lồ của nhân-loại được luân-chuyển từng giây, từng phút trên mạng thông-tin toàn-cầu này đang đặt ra nhiều thách-thức mới cho nhiều quốc-gia, trong đó có Việt-Nam chúng-ta. Sự phát-triển nhanh-chóng về mặt năng-lực tính-toán của cá-nhân đòi-hỏi phải có những công-cụ xử-lí thông-tin sao-cho phù-hợp, đồng-thời giúp làm tăng năng-lực tính-toán lên cao hơn nữa và giúp cho quá-trình phổ-cập thông-tin đến cho mọi-người cùng được thụ-hưởng.

Từ thực-tế đó, một xu-hướng đa-ngôn-ngữ quốc-tế đã được hình-thành. Tuy-nhiên, do lí-do về văn-hoá, địa-lí, và nhiều lí-do khác, xu-hướng này chưa được quan-tâm đúng-mức tại nước ta. Trong nhiều năm qua, việc trao-đổi và sử-dụng thông-tin đa-ngôn-ngữ, thậm-chí trên cùng một ngôn-ngữ như tiếng Việt, cũng đã gặp không ít khó-khăn, trở-ngại. Vậy thì trong những năm qua, "diện-mạo" tiếng Việt ra-sao trong xu-hướng đa-ngôn-ngữ này, và chúng-ta đã chuẩn-bị những gì cho sự "trình-làng" của tiếng Việt trong tương-lai? Nội-dung của bài-viết mà chúng-tôi sẽ trình-bày sau đây nhằm trả-lời cho câu-hỏi trên.

Cái gạch·nối trong chữ Việt

Tác-giả: Phụng Nghi

1. Cái gạch nối

Trong chữ Việt, cái gạch nối dùng để kết hợp những thành tố viết rời của một từ gồm nhiều âm tiết. Nếu viết riêng rẽ thì những âm tiết nói trên sẽ có một nghĩa khác, tức là nghĩa riêng biệt của từng âm tiết. Sau đây là một vài thí dụ:

- "Ðộc" có nghĩa là một, có số lượng chỉ một mà thôi. "Lập" có nghĩa là đứng thẳng. Ghép lại, "độc-lập" có nghĩa: 1. Tự mình sống, không dựa vào người khác. Sống độc-lập. 2. (Nước hoặc dân tộc) có chủ quyền. Nền độc-lập dân tộc.

- "Bà" là người đàn bà thuộc thế hệ sanh ra cha hoặc mẹ ta. "Con" là người thuộc thế hệ mà ta sanh ra. Ghép lại, "bà-con" có nghĩa là thân quyến, người có quan hệ họ hàng. Một người bà con xa.

- "Cay" là có vị như khi ăn ớt, ăn tiêu, ăn gừng hoặc khi uống rượu. "Ðắng" là có vị như khi ăn trái khổ qua, trái bồ hòn, mật cá hoặc uống thuốc bắc. Ghép lại "cay-đắng" (hay "đắng-cay") có nghĩa là đau khổ, xót xa. Thất bại cay-đắng.

Như vậy, ta thấy cái gạch nối có một vai trò rất quan trọng. Nó dùng để phân biệt từ đơn với từ ghép. Từ cuối thế kỷ 19 và trong những thập niên đầu của thế kỷ 20 này, theo ngữ pháp, ta dùng cái gạch nối đối với những từ ghép, mục đích là để câu văn được rõ nghĩa. Trong học đường, thời bấy giờ, đối với những từ ghép, thiếu cái gạch nối là một lỗi chánh tả tương tự như các lỗi chánh tả khác: c với t (các/cát), ch với tr (chương/trương), d với gi (dang/giang), dấu hỏi với dấu ngã...

Sửa đổi cách viết chữ Việt hay là chữ Việt năm 2020

Tác-giả: dchph

Ngônngữ là một thuộctính bềnvững và biếnđổi chậmnhất của một dântộc. Trong quátrình pháttriển lịchsử, tínhcách của ngônngữ có thayđổi với một mứcđộ ítnhiều khácnhau, nhấtlà về hìnhthức, ở cái vỏ biểuhiện bềngoài của tiếngnói, đólà chữviết của một ngônngữ. Tuỳtheo nhucầu lịchsử, một dântộc cóthể có nhucầu thayđổi cách thểhiện tiếngnói của mình qua chữviết để thíchhợp với nhucầu của thờiđại. Nhiều nước tiếnbộ trên thếgiới ngàynay trong quátrình pháttriển đã phải thôngqua giaiđoạn cảicách chữviết vì đólà một quátrình tấtyếu.

ChữViệt chúngta đang sửdụng không phảnảnh đúng mộtcách khoahọc của thựctrạng tiếngViệt ngàynay. Cáchviết chữViệt hiệnđại cầnphải được cảitổ hay sửađổi lại không chỉ để phùhợp tiếngnói màcòn tạo điềukiện trựctiếp hoặc giántiếp gópphần pháttriển Việtnam trong lãnhvực kỹthuật của thờiđại hômnay vì kếtquả thựctiển là nó sẽ manglại những lợiích kinhtế thiếtthực.

Thayđổi một thóiquen, nhấtlà thuộc lãnhvực ngônngữ, rất khó nhưng nếu cầnphải cảicách, khôngphải là khôngthể thựchiện được. Ðứng trên một quanđiểm nàođó, cảitổ cáchviết tiếngViệt khôngđược xem nhưlà một yêucầu cấpbách, nhưng nếu quảthực sự cảitổ manglại lợiích cho nướcnhà, chúngta phải hànhđộng.

Một·số vấn·đề của chữ·viết tiếng Việt dính liền

Tác·giả: Nguyễn·Tiến·Hải

Cập·nhật: 2013-12-26 2:50AM (GMT+9)

Cuộc vận động cải cách chữ viết tiếng Việt VNY2K (tiếng Việt mới cho năm 2020) [1] có mục đích tốt đẹp là làm chữ viết tiếng Việt hợp lí hơn. Các tác giả cuộc vận động này cho rằng tiếng Việt hiện đại là ngôn ngữ đa âm tiết [1][2], và các đơn vị từ thống nhất (các ngữ định danh) nên được viết dính liền lại với nhau. Ví dụ các từ "quấn quýt", "rời rạc", "bâng khuâng", "lạnh lẽo", "sạch sành sanh", ...nên được viết dính liền lại với nhau. Tuy nhiên, tồn tại một số khó khăn cản trở cuộc vận động này.