Lạm bàn về tính ghi ý của chữ Hán (Nhân đọc “Nghiên cứu chữ Hán hiện đại của thế kỷ XX”)*

Tác-giả: Nguyễn Hải Hoành

Báo Tia Sáng

26/06/2019 07:15

Ngôn ngữ** gồm tiếng nói và chữ viết. Từ điển Tiếng Việt định nghĩa “chữ viết là hệ thống ký hiệu bằng đường nét đặt ra để ghi tiếng nói”. Chúng tôi thiển nghĩ Chữ viết là hệ thống ký hiệu thị giác dưới dạng văn bản dùng để ghi tiếng nói và ý nghĩ của loài người. Ở đây thêm “ghi ý nghĩ” vì người ta nghĩ nhiều hơn nói, không nói được vẫn có thể dùng chữ để biểu thị ý nghĩ. Thêm “dưới dạng văn bản” để phân biệt với loại ngôn ngữ bằng tay mà người câm điếc dùng, cũng là hệ ký hiệu thị giác ghi tiếng nói và ý nghĩ nhưng không phải là chữ viết. Chữ viết gắn bó chặt chẽ với tiếng nói, khi nghiên cứu chữ viết phải xem xét mối quan hệ cực kỳ quan trọng này.

Funny and creative explanation of basic Chinese character components

Chinese Phonetic Alphabet "bopomofo"

The list below illustrates the Chinese phonetic alphabet (usually referred to as "bopomofo"). Please note that the Pinyin-transcriptions (written with European characters) are NOT pronounced according to European rules of pronunciation. This alphabet is intended to be used to specify the pronunciation of Chinese characters – you should avoid spelling European words with these characters!

From http://www.zein.se/patrick/chinen8p.html

Chỉ cần học 500 chữ Hán này có thể đọc hiểu 75%, học 3000 chữ hiểu 99% văn bản tiếng Trung

Link download danh sách 3000 chữ Hán được sắp xếp theo tần số https://isites.harvard.edu/fs/docs/icb.topic1140246.files/The%20most%20common%20Chinese%20characters%20in%20order%20of%20frequency.pdf

The Most Common Chinese Characters
© 2003 – 2007 Patrick Hassel Zein
I am working on a compilation of the 3000 most frequently used characters in modern, simplified, mainland Chinese (with references to traditional/full forms and words in which the characters are used). Since this is a rather complex page that will take a while to download, only a part of it is published here on the Net. To make the page readable, you must also first install software or fonts for that purpose.
The list was created using statistic list of Chinese characters and a number of thick dictionaries. All characters are presented in falling statistical order. Pronunciations are specified according to Pinyin and for some characters a number of different possible pronunciations are given. Examples of common words are given for most characters, however with no guarantee that all the most common words are listed or that the given examples are particularly common words. Some of the listed pronunciations for some characters are less used than other pronunciations for the same character, and in those cases translations and examples may lack. Some additional comments are given.
The current edition of the list "The Most Common Chinese Characters in order of frequency" lists more than 2,700 characters. The list is complete for the 2,400 most common characters – after that, the list contains a number of gaps. The document is coded in GB2312. The size of the document is 337 kbyte, and a printout will fill more than 100 pages. New versions containing more characters and additional details are published from time to time.

Statistics

Both Jun Da and Chih-Hao Tsai present detailed statistics for the use of Chinese characters on their web-sites. In my experience, Jun Da's statistics are quite reliable, so my list of the most common Chinese characters is based on his research.
According to the statistics, a knowledge of a given number of the most common characters should result in the following estimated understanding of the Chinese language:

100 characters → 42% understanding	1600 characters → 95.0% understanding
200 characters → 55% understanding	1700 characters → 95.5% understanding
300 characters → 64% understanding	1800 characters → 96.0% understanding
400 characters → 70% understanding	1900 characters → 96.5% understanding
500 characters → 75% understanding	2000 characters → 97.0% understanding
600 characters → 79% understanding	2100 characters → 97.4% understanding
700 characters → 82% understanding	2200 characters → 97.7% understanding
800 characters → 85% understanding	2300 characters → 98.0% understanding
900 characters → 87% understanding	2400 characters → 98.3% understanding
1000 characters → 89% understanding	2500 characters → 98.5% understanding
1100 characters → 90% understanding	2600 characters → 98.7% understanding
1200 characters → 91% understanding	2700 characters → 98.9% understanding
1300 characters → 92% understanding	2800 characters → 99.0% understanding
1400 characters → 93% understanding	2900 characters → 99.1% understanding
1500 characters → 94% understanding	3000 characters → 99.2% understanding

A tip from the teacher

Students can use the character list to create flashcards in order to train Chinese. Teachers can aslo make such cards to use in their teaching. Write the Chinese characters (possibly both simplified and traditional forms) on one side of a little piece of cardboard. Write pronunciation and explanations on the other side.
Students and teacher can also enjoy a little game that I've based on the flashcards. Rules to the game can be found on the page "Chinese Memory Game".

How Chinese character system works and how to learn it effectively

Part 1 - Introduction of Chinese characters



Part 2A- Traditional Chinese Teaching Methodology

Part 2B- ABCs of Chinese Teaching Methodology

Part 3- The Importance of Learning Chinese

1000 chữ Hán thường gặp nhất xếp theo tần số xuất hiện

Đây là danh·sách 1000 từ thường gặp nhất trong tiếng Trung đàm·thoại.
This is a list of the 1,000 most commonly spoken Chinese words.

TT | chữ Hán | Tiếng Anh | Nghĩa tiếng Việt
1 我  | I | tôi (đại từ nhân xưng ngôi thứ nhất số ít)
2 你  |You|bạn  (đại từ nhân xưng ngôi thứ hai số ít)
3 的
4 是
5 了
6 他
7 么
8 们
9 在
10 有

Học 214 bộ thủ chữ Hán

Bộ thủ (部首): là thành phần cốt yếu của từ tiếng Hán, nó đóng vai trò gần như một “bộ chữ cái” trong tiếng Hán. Có tất cả 214 bộ thủ, hầu hết các chữ trong 214 bộ thủ đều là chữ độc thể tự, là những chữ không thể phân tích nhỏ ra được nữa, nếu phân tích ra, các thành phần đều vô nghĩa, vì vậy phải học thuộc bộ thủ. (source)

4 phút lướt nhanh 214 bộ

Clip kèm hình·ảnh minh·họa, cách viết từng nét và cách phát·âm (31 phút): https://www.youtube.com/watch?v=NnIvoJxNlw8 

Clip khác kèm ví dụ và các biến·thể, dạng phồn·thể (hay là dạng chữ viết truyền·thống được dùng ở Trung·Quốc trước 1949, ở Việt·Nam xưa, Hàn·Quốc, Đài·Loan, Hồng·Kông, Nhật·Bản ngày nay) và dạng giản·thể (dạng chữ ít nét đơn·giản hơn do chính·phủ CHND Trung Hoa cải·cách từ sau năm 1949) (clip dài 1h50ph):

214 Bộ thủ và cách học chữ Hán dễ nhất

Khi hỏi những người đã từng học tiếng Trung rằng: “Tiếng Hán có khó không?”, chắc chắn bạn sẽ nhận được câu trả lời là: “Phiên âm không khó lắm, chữ Hán rất khó”, hoặc là “Nghe và nói rất dễ, đọc và viết rất khó”. Thứ nhất, đó là những câu thoại trong bài khóa của Giáo trình Hán ngữ. Thứ hai, sự thực cũng đúng như thế. Vậy vì sao mà ai cũng thấy học giao tiếp dễ đến thế mà để thuộc được mặt chữ Hán lại quá ư là khó khăn? Chúng ta nên học chữ Hán thế nào cho hiệu quả đây? Vui học tiếng Hán sẽ chia sẻ với các bạn một chút kinh nghiệm về học chữ nhé.

Tản mạn kinh nghiệm học chữ Hán cổ

Tác·giả: Trần Văn Chánh

Tôi chọn lối “tản mạn” để không bị ràng buộc phải theo một bố cục chặt chẽ khi trình bày một số vấn đề liên quan. Nói tới học chữ Hán, với một người mới chỉ có ý thích và ý định thôi nhưng thực tế chưa từng học qua thì tâm lý chung thường dẫn họ đến mấy câu hỏi đầu tiên đại loại như: chữ Hán với chữ Nho và chữ Nôm có gì giống và khác nhau, học chữ Hán dễ hay khó, học chừng bao lâu thì đạt được kết quả như mong muốn, có thể tự học được không hay bắt buộc phải có thầy dạy?...

            Trước hết có thể xác định: Học chữ Hán, nếu là chữ Hán cổ với tính cách là một tử ngữ, học để nghiên cứu, đọc sách, viết hoặc dịch thuật… thì có thể tự học được. Học Hán ngữ hiện đại (tức tiếng phổ thông hay Bạch thoại) nếu cũng chỉ nhằm vào những mục đích tương tự như trên mà không nhằm giao dịch bằng lời nói thì cũng có thể tự học. Trái lại, nếu học Hán ngữ hiện đại với tính cách nó là một sinh ngữ dùng để đàm thoại trong giao dịch thông thường hoặc làm ăn mua bán thì thường thường, nếu không muốn nói nhất thiết, phải có thầy dạy, và những lớp dạy Hoa ngữ như vậy hiện nay đang có khắp nơi trong cả nước, ai muốn học cũng đều có thể ghi danh để học một cách dễ dàng.

Không học âm Hán Việt và hiểu nghĩa Hán tự, khó đạt đến tinh·hoa tiếng Hàn

Tác·giả: Lê Huy Khoa

Để hiểu một hiện tượng, sự vật trong cuộc sống, cách tốt nhất chính là hiểu chính tên gọi của chính nó. Muốn hiểu rõ tên gọi của nó, thì nên phân tích từng từ ngữ cấu thành. 

Với những người học tiếng Hàn, nên cần học từ Hán Việt và cả nghĩa của từ Hán trong tiếng Hàn, vì điều này cực kỳ quan trọng.

Xin giải thích các lý do như sau.

1. Từ năm 1996, tôi bắt đầu tham gia quản lý người lao động Việt Nam tại Hàn Quốc, tên công ty quản lý phía Hàn Quốc được gọi là Công ty quản lý tại chỗ tu nghiệp sinh,

“Hán Việt” và “thuần Việt”

Tác·giả: Cao·Xuân·Hạo

(DVT.vn) - Nhiều từ tưởng là “thuần Việt” thật ra ta đã “vay mượn” từ tiếng Việt-Mường hay tiếng Môn-Khmer. Vậy tại sao lại "ghẻ lạnh" những từ Hán-Việt ông cha ta quen dùng?

Đã có một thời người ta bài trừ hai chữ trực thăng và thay nó bằng mấy chữ máy bay lên thẳng, vì trực thăng là “từ Hán-Việt”, một thứ từ ngữ “ngoại lai”, “đi mượn của người Hán”, tức là từ của tiếng nước ngoài, còn lên thẳng là từ “thuần Việt”, là sản phẩm “cây nhà lá vườn” đáng tự hào của người Việt Nam “chính cống”, tức người “Kinh”, người “Giao Chỉ”, người “Keo” hay người “Yuôn”.

Việc sử dụng nhiều các từ Hán-Việt được nhiều người coi là một hành vi lạm dụng, thậm chí vô đạo đức, cần tránh đến mức tối đa, nhất là khi đã có sẵn những từ  “thuần Việt” có thể dùng để thay thế, và việc thay thế này được coi là một nghĩa cử có tác dụng “giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt”, một trong những nhiệm vụ hàng đầu của mọi công dân nước Việt. Việc thay thế trực thăng bằng lên thẳng đã từng được đánh giá là “một thành tựu lớn lao trong việc bảo vệ nền văn hóa dân tộc”.

Chữ Tây và chữ Hán, thứ chữ nào hơn?

Tác-giả: Cao-Xuân-Hạo

Từ những thập kỷ đầu của thế kỷ XX trở về trước, người châu Âu thường yên trí rằng mình dùng thứ chữ viết hợp lý nhất, khoa học nhất, tiến bộ nhất. Vì thứ chữ ABC của họ là thứ chữ ghi âm. Năm 1897, Hội ngữ âm học quốc tế ra đời cùng với bảng chữ cái gọi là Tự mẫu phiên âm quốc tế - International Phonetic Alphabet (IPA), được coi là lý tưởng của lối chữ ghi âm. Trong mấy thập kỷ kế theo, người ta thi nhau lên án những cái "bất hợp lý" trong hệ thống chính tả của những thứ tiếng như tiếng Pháp và tiếng Anh ("phát âm một đàng viết một nẻo") và những đề án cải cách chính tả thi nhau lần lượt ra đời.

Thế nhưng gần một trăm năm đã qua, mà không có một đề nghị nhỏ nào trong các đề án đó được thực hiện.

Thật là may, vì đó là một việc không thể làm được, và không nên làm một chút nào. Niềm tự hào ấu trĩ về lối viết ABC cũng như những cáo trạng ồn ào về tính "bất hợp lý" của chính tả Pháp, Anh và những đề nghị cải cách chữ viết đủ kiểu đều xuất phát từ một sự lầm lẫn thô thiển: lúc bấy giờ người ta chưa hiểu cho lắm là chữ viết có chức năng gì trong đời sống và trong nền văn minh, và nó cần phải như thế nào mới làm tròn được chức năng ấy ở mức tối ưu.

Phạm·Văn·Hải - Chữ Hán và tiếng Hán-Việt

Tên sách: Chữ Hán và tiếng Hán·Việt

Tác·giả: Phạm·Văn·Hải

Năm xuất·bản: 2005

Nơi xuất·bản: USA, Virginia, Falls Church

Số trang: 1016

Phiên·bản sách điện·tử có định·dạng file là PDF. Bạn có·thể vào xem sách online ở link sau: https://docs.google.com. Sau đó, bạn có·thể tải file sách về máy bạn từ google documents bằng cách chọn menu File => Download Original (hoặc bấm CTRL+S) trong google docs https://docs.google.com .

Mục·lục:

Lời nói đầu........................................................................xv

Chương 1: Tiếng Hán·Việt là gì?............................................1

Chương 2: Tại sao có tiếng Hán·Việt trong tiếng Việt................7

Chương 3: Cách nhận mặt tiếng Hán·Việt...............................17

Chương 4: Chữ Hán.............................................................27

Chương 5: Chữ Hán · Tìm chữ...............................................39

Chương 6: Học chữ Hán........................................................65

Chương 7: Chia loại tiếng Hán·Việt.........................................123

Chương 8: Chữ viết của người Việt · Chữ Nôm........................143

Chương 9: Nhìn lại ảnh·hưởng của Trung·Hoa trong tiếng Việt....171

Chương 10: Một số chữ Hán và tiếng Hán·Việt thường thấy........185

Tài·liệu tham·khảo............................................................... 995

Chữ Nôm: Văn-hoá cổ-truyền và thời-đại thông-tin

(In trong tạp-chí Ngôn-ngữ số 4 năm 1999, các trang 11-22, Hà-Nội)

Các tác-giả:

• Giáo-sư, Tiến-sĩ Nguyễn-Quang-Hồng, Viện Hán-Nôm, Hà-Nội


• Tiến-sĩ Ngô-Thanh-Nhàn, New York University


• Đỗ-Bá-Phước, Mentor Graphics Corp., California


• Ngô-Trung-Việt, Viện Công-nghệ Thông-tin, Hà-Nội

Lời tòa soạn: Chữ Nôm đã giữ vai trò hết sức quan trọng trong sự tồn tại và phát triển của văn hoá và bản sắc Việt Nam gần suốt thiên niên kỷ thứ nhì. Ngày nay, số người biết chữ Nôm trở thành hiếm hoi, hầu như chỉ hạn chế trong giới nghiên cứu và giới tăng lữ Phật giáo. Nguy cơ mai một của chữ Nôm là mối lo của bất cứ ai thiết tha với văn hoá dân tộc. May thay, công nghệ thông tin lại mở ra một triển vọng khả quan cho phép chúng ta lưu trữ có hệ thống toàn bộ di sản chữ Nôm, và tạo điều kiện thuận lợi chưa từng có cho việc học chữ Nôm, và xử lí các văn bản Nôm (và Hán Nôm).

Chữ Nôm và cổ-văn Việt-Nam

Tác-giả: Diệu-Tần

Chữ Nôm xuất hiện

Các cụ ta gọi là chữ Nôm, có nghĩa là chữ của người phía Nam, khác với chữ ở phía Bắc, chữ Hán của Trung Quốc, tương tự như gọi thuốc herbal của Trung Quốc là thuốc Bắc, gọi thuốc cổ truyền Việt là thuốc Nam. Cũng từ nôm có nghĩa là đơn giản, dễ hiểu, thực thà, rõ ràng trong tính từ nôm na.

Cái hệ lụy Tàu Việt

Tác-giả: Bác-sĩ Nguyễn Hy Vọng M.D.

Tôi muốn nói đến cái nợ ba đời ta gánh chịu khi Tàu nó đô hộ mình suốt ngàn năm. Phải hiểu là, dân Tàu có đến sáu tiếng nói khác nhau mà đến nay vẫn còn khác nhau! mà nếu không có cái chữ viết nó ràng buộc lại thì kể như đi đong.mỗi tiếng một ngã.. vì vậy mà tiếng nói nào trong thế giới cũng có chữ đánh vần kiểu a b c trừ ra tiếng Tàu duy nhất hiện nay phải vừa vẻ vừa viết [sic] chấp nhận khoảng 7500 cái hình vẽ là 7500 cái âm [sic] nếu không thế thì  nước Tàu sẽ tan rã rất nhanh  không phải là một nước nữa, đó là lý do tại sao Tàu không dám viết theo a b c . Cái chữ Tàu thật ra là cái nợ ba đời cho chúng nó’ a mill stone around their neck theo lời của các học giả Tây phương nhận xét!