Sự nghiệp không phải là chuỗi nơi làm việc của bạn

"Sự nghiệp không phải là một chuỗi những nơi bạn làm việc. Mà nó là quá trình tạo dựng đường đi riêng và thương hiệu của riêng bạn, trong đó điểm mấu chốt là sự kết nối."

1. Có một người sau khi tốt nghiệp đại học [ở Hàn Quốc], du học ở Mỹ, ở lại đó làm việc cho các công ty toàn cầu hàng chục năm, rồi trở về Hàn Quốc đảm nhận vị trí lãnh đạo cấp cao tại một công ty Hàn Quốc đã đến gặp tôi.

2. Khi đọc cuốn sách của tôi "hashtag#Connecting", người đó nói rằng ông ấy đã tìm thấy một thuật ngữ rất phù hợp. Đó là "Portfolios nghề nghiệp". Ông ấy đã xây dựng sự nghiệp của mình theo cách này, nhưng khi quay lại Hàn Quốc, ông nhận thấy các nhân viên tại đây không hề có khái niệm này và chỉ dừng lại ở "con đường sự nghiệp", nơi thăng tiến trong công việc là lựa chọn duy nhất. Vì vậy, ông ấy đã tặng cho mọi người rất nhiều sách của tôi.

3. Cốt lõi của "Portfolio nghề nghiệp" là:

• Tạo ra các "điểm" (dots) (điểm kết nối)
• Kết nối các điểm lại với nhau khi cần thiết
• Từ đó mở rộng khả năng và lựa chọn của bản thân.

4. Lấy ví dụ về Steve Jobs:

• Qua việc tìm hiểu phông chữ, ông nhận ra tầm quan trọng của thiết kế,
• Qua thiền định ở Ấn Độ, ông học được sự đơn giản,
• Qua Apple, ông hiểu về máy tính,
• Qua Pixar, ông nhận ra sức mạnh của câu chuyện. 

      Ông đã kết nối tất cả những điều này để tạo ra "smartphone".

5. Vì vậy, những kinh nghiệm tưởng chừng không có ích trong những năm tháng trẻ tuổi cũng không cần phải hối tiếc. Những trải nghiệm đó cũng có thể hữu ích. Điều quan trọng là 1) tự mình suy ngẫm về những năng lực mà bạn đã tích lũy qua các kinh nghiệm đó, và 2) xem làm thế nào để kết nối những điều đó với công việc hiện tại để tạo ra sự khác biệt.

6. Đôi khi, công việc không liên quan trực tiếp đến công việc hiện tại cũng có thể hữu ích. Nếu bạn có một viên gạch Lego hình tròn thay vì chỉ những viên Lego vuông, bạn sẽ có thể tạo ra nhiều hình dạng đa dạng hơn. Vì vậy, đóng chặt mình trong khuôn khổ nhiệm vụ đã định là không cần thiết (dĩ nhiên, tôi hiểu rằng điều này thường xảy ra vì thiếu thời gian và năng lượng).

7. Vậy sự nghiệp là gì? Nếu tôi phải nói một câu, tôi sẽ nói: "Sự nghiệp không phải là một chuỗi những nơi bạn làm việc. Mà nó là quá trình tạo dựng đường đi riêng và thương hiệu của riêng bạn, trong đó điểm mấu chốt là sự kết nối."

8. Dĩ nhiên, các điểm kết nối (dots) mà chúng ta có thể trải nghiệm là có giới hạn. Trong trường hợp này, không nhất thiết phải chỉ thông qua công việc hiện tại, mà bạn có thể tạo ra các điểm kết nối nhỏ qua sách vở, khóa học, giao lưu với con người. Việc học tiếng Anh, học AI, phát triển bản thân, học về lãnh đạo, học lấy bằng cấp, kinh nghiệm sống ở nước ngoài, thậm chí học về tài chính, kinh doanh... tất cả đều là những điểm kết nối nhỏ. Bởi vì việc kết nối không nhất thiết phải là chỉ từ những điểm lớn.

9. Hãy thử suy nghĩ về hành trình của bạn trong quá khứ. Trong hành trình đó, bạn đã tích lũy những năng lực và điểm kết nối nào? Những điểm kết nối nào bạn muốn xây dựng thêm trong tương lai? Bạn sẽ kết nối chúng như thế nào để tạo ra sự khác biệt riêng của mình? Bạn sẽ kết nối chúng như thế nào để mở rộng lựa chọn của mình?

10. Điều này không có nghĩa là bạn phải trở thành một "người biết tuốt" (nhà tổng quát) và chẳng là chuyên gia trong bất cứ việc gì. Tôi không nói bạn nên làm việc qua loa, làm thứ này thứ nọ mỗi thứ một ít. Những người có khả năng cạnh tranh và tạo ra sự khác biệt trong công việc hiện tại thường sẽ làm tốt trong những công việc khác. Vì vậy, bạn cần phải đạt được trình độ cao nhất có thể trong công việc hiện tại của mình. Ngoại trừ công ty phá sản vì một lí do đặc biệt nào đó thì tôi không biết nhưng việc thay đổi công việc liên tục trong 1 - 2 năm có thể cản trở quá trình "tích lũy" của bạn. Kỹ năng đại khái thường phát triển theo đường cong tích lũy và bùng nổ. Dĩ nhiên, việc ở lâu trong một công ty không tự động tạo ra sự bùng nổ. Như tôi đã nói trong bài viết khác về "sự khác biệt giữa chuyên gia và người thành thạo", không phải cứ nấu ăn 30 năm là bạn sẽ trở thành một đầu bếp giỏi.

11. Bạn cũng có thể xây dựng các portfolio ngay cả trên con đường chuyên gia. Tuy nhiên, điều rõ ràng mà bạn cần phải ghi nhớ là trong con đường sự nghiệp, bạn sẽ bị giới hạn lựa chọn trong một con đường đơn lẻ. Bạn có thể làm tốt một công việc, nhưng nếu đó là công việc của một người đánh xe ngựa trong thời đại xe hơi xuất hiện, thì sẽ ra sao? Nếu đó là công việc gõ máy chữ trong thời kỳ máy tính ra đời, thì sẽ ra sao? Điều này chắc chắn sẽ giới hạn tương lai của bạn.

12. Tóm lại:

• Không có kinh nghiệm nào là vô ích. Mọi trải nghiệm trong quá khứ đều quý giá. Tuy nhiên, hãy suy ngẫm về những gì bạn đã học được từ đó.
• Trong công việc hiện tại, hãy trở thành một chuyên gia chứ không phải chỉ là người thành thạo.
• Đừng sợ thử thách mới. Tạo ra những điểm kết nối mới và đây sẽ là cơ hội tuyệt vời để mở rộng portfolio của bạn.
• Hãy kết nối các điểm kết nối một cách liên tục.
• Đừng chỉ tạo ra những điểm kết nối lớn như công ty, mà hãy tạo ra cả những điểm kết nối nhỏ.

"Sự nghiệp không phải là một chuỗi công việc/nơi làm việc. Nó là một quá trình tạo dựng thương hiệu riêng của bạn, và điểm mấu chốt là sự kết nối."

Tác giả: Soojung Shin (cựu CEO của SK Group)

Người dịch: Nguyễn Tiến Hải