Tiểu·từ·điển phương·ngữ Quảng·Bình (phần 2)

Xem phần 1 ở đây

Quy·ước chữ·viết·tắt:

QB = Quảng·Bình; QT = Quảng·trị; H = Huế; NA = Nghệ·An

BT = Bố·Trạch (huyện thuộc tỉnh Quảng·Bình)

LT = Lệ·Thủy (huyện thuộc tỉnh Quảng·Bình);

MH = Minh·Hóa (huyện thuộc tỉnh Quảng·Bình);

QN = Quảng·Ninh (huyện thuộc tỉnh Quảng·Bình);

QTr = Quảng·Trạch (huyện thuộc tỉnh Quảng·Bình);

TH = Tuyên·Hóa (huyện thuộc tỉnh Quảng·Bình);

ĐT = Đại·Trạch (xã thuộc huyện Bố·Trạch);

HT = Hoàn·Trạch (xã thuộc huyện Bố·Trạch);

Kí·hiệu từ·loại:

dt: danh·từ; đt: động·từ; tt: tính·từ; đht: định·từ (?); đat: đại·từ; nx: từ cũ, ngày xưa hay dùng

Chủ·đề: 

• Thực·vật: th.v.; 

• Động·vật: đg.v.; 

• Dụng·cụ, đồ·vật: dg.c.; 

• Nông·nghiệp: n.ngh.; 

• Ngư·nghiệp: ng.ngh.; 

• Thủ·công·nghiệp: t.c.ngh.; 

• Gia·đình: g.đ.; 

• Cơ·thể: c.th.; 

• Địa·lý: đ.l; 

• Kiến·trúc: k.tr; 

• Hoạt·động, công·việc: h.đg; 

• Bếp·núc: b.n.; 

• Cảm·xúc: c.x.; 

• Văn·hóa: v.h; 

Bảng·kê mục từ 

Tiếng Quảng·Bình	Từ miền Bắc đồng·nghĩa	Nơi dùng	Từ·loại	Chủ·đề
treng	tranh (tranh giành)	QB	đt
tréng	tránh (tránh né)	QB	đt
triêng	đòn·gánh	QB, NA	dt	dg.c.
trọ	sọ, đầu (bộ·phận cơ·thể)	QB	dt	c.th.
troi	dòi, giòi (ấu trùng của ruồi nhặng), "Mắm thúi có troi rồi tề"="Mắm thối có dòi rồi kìa"	QB	dt
trọi	cú đầu, cốc đầu	QB	đt
troóng	họng (cổ họng), "Nói trong troóng, ai mà nghe được" = "Nói trong cổ họng vậy ai mà nghe được"	QB, QT	dt
trọt	rảnh ở dưới mặt đất do nước mưa chảy từ mái hiên nhà xuống tạo thành	QB	dt
trộ	trận (trận mưa), "Mưa một trộ"="Mưa một trận"	QB	dt
trôốc	đầu, như trọ	QB	dt	c.th.
trôốc·cúi	đầu·gối (bộ·phận cơ·thể)	QB	dt	c.th.
trôông	trông (trông·ngóng)	QB	tt	c.x.
trôống	trống (cái trống, gà trống)	QB	dt
trôộng	thủng	QB, NA
trơ chắc	sờ mình sờ mẩy	?	đt
trớng	trứng (quả trứng)	QB	dt	đg,v,
trù	trầu (loài cây trầu)	QB	dt	th.v.
trú	vỏ·trấu	QB·BT·ĐT	dt
trục·cúi	như "trôốc·cúi"	QB	dt	c.th.
trùi	cùn, vd: dao trùi = dao cùn, giống như "đùi"	QB	tt
trùn	giun đất	QB	dt	đg.v.
trụng	nhúng (nhúng rau,…)	QB, NA	đt
truồng	chuồng (chuồng trâu, chuồng bo,…̀)	QB, NA	dt	n.ngh.
truột	tuột, tụt, vd: truột da = tuột da, truột quần = tụt quần	QB	đt	n.ngh.
trự	chữ, vd: hắn nỏ biết trự chi mô = Hắn chẳng biết chữ gì đâu.	QB	dt	v.h.
trừa	chừa (xin chừa), để dành (chừa phần)	QB, H	đt
trửa	giữa, vd: hai mụ ôông đập·chắc trửa cươi = hai ông bà đánh·nhau giữa sân.	QB	trt
trựa	biến âm của "trửa"	QB	trt
trượng	như "dượng", từ cổ, ít dùng	QB	đat	g.đ.
ụi	húc, giống "đụi"	QB, QT	đt
ui chầu	ôi chao, ối chà (từ cảm thán)	QB, QT
ưng	ưa	QB, H	đt
vá	môi (đồ dùng gần giống như thìa, nhưng to và sâu lòng hơn, cán dài, dùng để múc thức ăn)	QB	dt	b.n.
va làng	ôi làng nước ơi	QB
vè ve	ve sầu	QB, QT	dt	đg.v.
vọc	nghịch bẩn (bằng tay), vd:"vọc đất cát"="nghịch đất cát bẩn"	QB	đt
vọng	võng (võng nằm)	QB	dt
vo·trôốc	gội·đầu	QB, NA	đt
vô	vào	QB, QT, miền Nam,...	đt
vôồng	luống, vd: vôồng khoai = luống khoai.	QB, NA	dt	n.ngh.
xán	ném	QB	đt
xanh	chảo (dụng·cụ xào nấu đồ ăn)	QB	dt	dg.c.
xăm	ruột bánh xe	QB	dt
xắt	giặt (quần·áo)	QB	đt
xấu đui	rất xấu (xấu xí),vd: xấu đui, xấu đùi đui, xấu đui xấu điếc	QB	tt
xeng	xanh (màu xanh)	QB·BT	dt	dg.c.
xên	xẻng (dụng cụ đào xúc đất)	QB·BT	dt	dg.c.
xít vọng	đưa võng	QB	đt
xịt vọng	như "xít vọng"	QB	đt
xoọc	xọc	QB	đt
xoong	khai (mùi hôi của nước tiểu)	QB, QT, H	tt
xoong xeng	không nhờ vả mà tự ý làm giúp nhưng kết quả không tốt, ví dụ: cái đồ xoong xeng	QB, H	tt
xối	dội, "Xối nác lạnh cho mát" = "Dội nước lạnh cho mát"	QB, QT	đt
xôông	xông, vd: "nấu nồi nước xôông" = "nấu nồi nước xông", "xôông vô nhà ai" = "xông vào nhà ai"	QB	đt
xuốc	quét, vd: xuốc cươi = quét sân, xuốc zà = quét nhà.	QB	đt	h.đg.
xút	xúi giục	QB, H	đt

Mong anh/chị/em Quảng·Bình và các bạn khác quan·tâm bổ·sung thêm các từ còn thiếu bằng cách bình·luận hoặc gửi thư cho người·soạn theo địa·chỉ nguyentienhai@gmail.com để từ·điển nhỏ này được hoàn·thiện hơn.