Hiển thị các bài đăng có nhãn Phương·ngữ tiếng Việt. Hiển thị tất cả bài đăng
Hiển thị các bài đăng có nhãn Phương·ngữ tiếng Việt. Hiển thị tất cả bài đăng

Thứ Bảy, 3 tháng 12, 2016

Có một giọng Trung chuẩn hơn Hà Nội, Huế, Sài Gòn?

01/11/2015 18:00 GMT+7
Tác giả: Chung Hai
Báo Tuổi trẻ
TTO - Một người bạn của tôi kể một chuyện quen thuộc quê mình, một huyện ở Quảng Nam: khi thầy cô hay có vị khách nào vào lớp, lớp trưởng ở Quảng Nam hô: "Học sinh đứng...", cả lớp đáp vang: "Thẻng" (thẳng).

BTV Hoài Anh (bìa trái) cùng hai đồng nghiệp đoạt giải Người dẫn chương trình được yêu thích trong năm 2009 do tạp chí Truyền Hình - Đài truyền hình VN tổ chức - Ảnh: Hải Hưng
Ngay tôi, có lần đưa một người bạn quê Tam Kỳ (Quảng Nam) lần đầu tiên vô Sài Gòn-Chợ Lớn chơi, gặp quầy bán vịt lạp, người bạn này buột miệng: "Cho (cha), con chi như con bo bo (ba ba)". Hoặc như bạn Trần Tình nhận định: "Càng vào sâu Khu 5 thì phát âm càng xa với âm gốc. Số ĐT là 347817 mà đọc là “ba bốn bữa té một bữa” thì chỉ có cười lăn".

Thứ Sáu, 2 tháng 12, 2016

Giọng nói Việt từ bắc vào nam



Tiếng nói, giọng nói là phản ánh bản sắc của mỗi vùng miền trong cùng một đất nước. Thông qua giọng nói người ta có thể phân biệt được người nói ở vùng quê nào và là tín hiệu đầu tiên để những người đồng hương nhận ra nhau. Có thể không được trau chuốt, mượt mà, nhưng với tiếng nói, giọng nói chân quê của những người cùng một vùng miền lại cảm thấy gần gũi và gắn bó với nhau hơn. Tuy nhiên không phải ai cũng hiểu được điều đó.



Giọng Miền Bắc:

Giọng miền nào chuẩn nhất?

Tác·giả: Nguyễn·Tiến·Hải 

2016-12-04

Chúng ta đều biết rằng, giọng nói 3 miền Bắc, Trung, Nam đều có sự sai lệch so với giọng chuẩn Quốc gia Việt Nam, kể cả giọng Hà Nội. Giọng Hà Nội chưa bao giờ được quy định là giọng chuẩn của Việt Nam [8]. Câu hỏi đặt ra là giọng miền nào gần với giọng chuẩn nhất? Câu trả lời sẽ làm bạn bất ngờ.

Thứ Năm, 24 tháng 11, 2016

Bộ·trưởng Nhạ nói ngọng những từ nào và tại·sao lại như vậy?

Tài·liệu khảo·sát: 
1. Lời chúc tết của giáo sư Phùng Xuân Nhạ, Giám đốc Đại học Quốc gia Hà Nội, Xuân Quý Tỵ 2013


2. Trả lời chất vấn tại quốc hội của Bộ trưởng Bộ giáo dục Phùng Xuân Nhạ, ngày 16/11/2016



Những từ có âm L bộ·trưởng phát·âm đúng:
lãnh·đạo, làm, luật, số·liệu, lớn, Lào·Cai

Ngọng L thành N:
Phát·âm của bộ·trưởng | Từ gốc
niên·kết                         | liên·kết
nà                                 | là
nớp                               | lớp
nuôn·nuôn                    | luôn·luôn
nại                                | lại
chất·nượng                   | chất·lượng
nọt vào                         | lọt vào

Ưu thành iu:
thành·tịu                       | thành·tựu
nghiên·kíu                     | nghiên·cứu
(tất cả các tiếng có vần ưu đều bị biến đổi thành vần iu)
R thành GI
giất                               | rất
đào·tạo gia                   | đào·tạo ra
nói giõ                          | nói rõ
(tất cả các tiếng có phụ·âm đầu r đều bị biến đổi thành phụ·âm gi)

S thành X
·bộ                             | sơ·bộ
xiết·chặt                        | siết·chặt
xinh·viên                       | sinh·viên
xức·khỏe                       | sức·khỏe
(tất cả các tiếng có phụ·âm đầu s đều bị biến đổi thành phụ·âm x)

Tr thành Ch
chường·học                  | trường·học
chình·bày                     | trình·bày
môi·chường                  | môi·trường
chách·nhiệm                | trách·nhiệm
quan·chọng                 |quan·trọng
hàng chăm                  | hàng trăm
(tất cả các tiếng có phụ·âm đầu tr đều bị biến đổi thành phụ·âm ch)

Nguyên·nhân: 
- Lỗi phát·âm sai phụ·âm đầu (R thành Gi/D, S thành X, Tr thành Ch), và sai vần (ưu thành iu) là lỗi phát·âm sai chung của phương·ngữ bắc·bộ
- Lỗi phát·âm sai phụ·âm đầu L thành N: 
Bộ·trưởng quê ở Hưng·Yên. Người dân Hưng·Yên thường nói ngọng hai âm này.
Nhưng tại·sao có từ bộ·trưởng phát·âm đúng như lãnh·đạo, làm, luật, số·liệu, lớn, Lào·Cai, nhưng cũng có những từ bộ·trưởng phát·âm sai như là, lớp, lại, luôn luôn?
Có thể do những từ như lãnh·đạo, làm, luật, số·liệu là những từ mà chuyên·môn bộ·trưởng hay dùng nên bộ·trưởng đã cố·gắng phát·âm cho chuẩn·xác? Những từ khác là những từ ít gặp hoặc là những từ thường gặp nhưng là những hư·từ, từ đệm nên bộ·trưởng không cố·gắng luyện·tập phát·âm cho đúng?

Câu hỏi:
1. Những người dân Hưng·Yên khác có phát·âm sai những từ đã liệt·kê không?
2. Bộ·trưởng có phải luôn·luôn phát·âm đúng những từ đã nêu không, và những từ phát·âm sai thì luôn·luôn phát·âm sai không, hay có sự bất·nhất lúc thế này lúc thế khác?
3. Bộ·trưởng từng học thạc·sĩ ở Anh và học sau tiến·sĩ ở Mỹ, vậy bộ·trưởng có nhầm·lẫn L/N khi phát·âm tiếng Anh không?

P/S:
Có một vị quan·chức tuy là người miền bắc nhưng phát·âm chuẩn, đó là ông Đinh·Thế·Huynh. Ông Huynh quê ở Nam·Định, cũng là một tỉnh miền bắc. Nhưng ông Huynh phát·âm chuẩn L/N, Tr/Ch, S/X. Ông Huynh là Thường·trực Ban Bí·thư, Nguyên Trưởng Ban Tuyên·giáo Trung·ương (có phải vì chức·vụ này phải quản·lí báo·chí hàng ngày nên ông Huynh đã cố·gắng phát·âm chuẩn?)
Clip ông Huynh phát·biểu (từ phút 4:05)

Update: Theo Wikipedia tiếng Việt, vùng hạ·lưu sông Hồng và ven biển (Thái Bình, Hà Nam, Nam Định, Ninh Bình) có phân·biệt s/x, r/d/gi, tr/ch (cần dẫn nguồn)
Xem thêm:
Đài Pháp bàn chuyện người ở Hà Nội ngọng L,N

Luận án tiến sĩ kinh tế của bộ trưởng Bộ giáo dục và Đào tạo Phùng Xuân Nhạ lưu trữ ở Thư viện Quốc gia Việt Nam.
Xem chi tiết ở link này.
Tên luận án: Vai trò của đầu tư trực tiếp nước ngoài trong quá trình công nghiệp hóa ở Malaixia
Nơi bảo vệ: Viện Kinh tế thế giới, thuộc Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam
Năm bảo vệ: 1999
Người hướng dẫn khoa học: PGS. TS. VS. Võ Đại Lược, PTS Đỗ Đức Định
Phản biện: PGS. TS. Nguyễn Bích Đạt, GS. PTS. Bùi Xuân Lưu, PGS.PTS. Đỗ Lộc Diệp
Số trang: 158
Ngôn ngữ: Tiếng Việt
Từ khóa: Đầu tư nước ngoài, Đầu tư trực tiếp nước ngoài, Công nghiệp hóa, Malaixia
Tóm tắt: Làm rõ được bản chất các lý thuyết FDI và mối quan hệ giữa FDI với công nghiệp hóa ở các nước đang phát triển. Khái quát các yếu tố quyết định sự hình thành và lưu chuyển động vốn FDI. Đánh giá tương đối có hệ thống về vai trò của FDI đối với công nghiệp.

Giọng đọc chuẩn tiếng Việt của Nghệ sĩ ưu tú Hà Phương trên Đài tiếng nói Việt Nam.
Nghệ sĩ ưu tú Hà Phương sinh năm 1940 tại Ý Yên - Nam Định. Ông nổi tiếng với lời xướng trên đài tiếng nói Việt Nam “Đây là tiếng nói Việt Nam, phát thanh từ Hà Nội, Thủ đô nước CHXHCNVN”.

Thứ Hai, 21 tháng 3, 2016

Tiếng Nam, tiếng Bắc đang xích lại gần nhau

                     Hình minh họa (Nguồn: Link)

Có tổ hợp song âm nhưng tiếng Nam chọn yếu tố thứ nhất còn tiếng Bắc chọn yếu tố thứ hai: dơ bẩn, đau ốm, lời lãi, bao bọc, mai mối, hư hỏng, dư thừa, kêu gọi, sợ hãi, hình ảnh, la mắng, bồng bế, hăm dọa… còn đây là những tổ hợp ngược lại, người miền Bắc chọn yếu tố đầu, “nhường” người miền Nam chọn yếu tố sau: thóc lúa, giẫm đạp, đón rước, lừa gạt, sắc bén, lau chùi, thứ hạng, chăn mền, chậm trễ, tìm kiếm, vâng dạ, đùa giỡn, thuê mướn, mau lẹ, hung dữ, trêu chọc…Vì vậy, ta thường nghe hai cách nói khác nhau: cái đài này hỏng/ cái đài này hư; coi hình/ xem ảnh; cắt ruột thừa/ cắt ruột dư; kêu má/ gọi mẹ (về ăn cơm); chậm giờ/ trễ giờ (ra tàu); làm mau/ làm lẹ (lên); đón khách/ rước khách (đến chơi); trêu em/ chọc em (hoài); (con) dao sắc/ bén (quá); v.v.

Tác giả: PGS. TS Phạm Văn Tình

Tất nhiên là có khác (với những mức độ nhất định). người ta đặt ra các từ tiếng nếu không thì Nam, tiếng Bắc (cũng như tiếng Hà Nội, tiếng Sài gòn, tiếng Nghệ…) làm gì?

Thứ Ba, 28 tháng 5, 2013

Tản·mạn về ngôn·ngữ địa·phương Hà·Tĩnh

Tác·giả: Tống·Trần·Tùng

Phần 1:
Rất nhiều người Hà Tĩnh khi mới ra Bắc vào Nam, nhất là ra Hà Nội hay vào thành phố Hồ Chí Minh để học tập hoặc lập nghiệp, thường ngượng ngùng, lúng túng trong giao tiếp bởi cái “tiếng Hà Tĩnh nghe buồn cười đáo để” của họ làm cho người được đối thoại nhiều khi không hiểu. Ấy là những người đó khi nói, mới chỉ có giọng nói và ngữ điệu là “Hà Tĩnh”, còn từ dùng thì chủ yếu là từ phổ thông. Còn nếu họ nói “đặc sệt” “tiếng Hà Tĩnh”, tức là cả ngữ điệu và từ dùng đều là ngôn ngữ địa phương, thì chắc rằng người nghe sẽ ngớ ra cứ như nghe một thứ ngôn ngữ không phải là tiếng Việt vậy. Lúng túng là chuyện thường tình khi mà giao tiếp không suôn sẻ do ngôn ngữ bất đồng. Nhưng liệu có phải ngượng ngùng, xấu hổ đến nỗi cho rằng cái mô tê răng rứa là ngô nghê quê mùa?

Thứ Ba, 19 tháng 4, 2011

Các đặc·điểm ngữ·âm của tiếng Huế

Tác·giả: PGS Vương·Hữu·Lễ

(Thông·tin Khoa·học và Công·nghệ, số 1, năm 1992)

0. Dẫn nhập


Cho dù trước đây và hiện giờ, tiếng Huế thường không được sử dụng chính thức trên các phương tiện truyền thông đại chúng có quy mô lớn hơn một tỉnh, như tiếng Hà Nội và tiếng Sài Gòn, nhưng tiếng Huế vẫn là một trong ba thổ ngữ (Hà Nội, Sài Gòn, Huế) được người Việt nói chung ưa thích hơn cả trong số các thổ ngữ của tiếng Việt. Đó là xét về mặt xã hội học. Còn theo quan điểm ngôn ngữ học, tiếng Huế là một thổ ngữ rất đáng chú ý vì nó liên quan đến lịch sử phát triển của tiếng Việt, vì có ngôn ngữ cung đình, một hiện tượng đặc dị không thể tìm thấy ở bất kỳ thổ ngữ khác nào, và vì có những đặc trưng phương ngữ học tạo cho nó một vị trí khác biệt trên bản đồ thổ ngữ tiếng Việt...
Trong khuôn khổ bài này, chúng tôi cố gắng phác hoạ các đặc điểm của tiếng Huế đương đại, xét trên bình diện ngữ âm học. Nhưng trước hết tưởng cũng cần xem qua tình hình phương ngữ thổ ngữ của tiếng Việt và xác định vị trí của tiếng Huế trong bức tranh chung đó để có một cái nhìn tổng quát về tiếng Huế.

Một·vài cảm·nhận sơ·lược về đặc·điểm ngữ·âm và từ·vựng tiếng Huế

Tác·giả: Đặng·Thanh·Hòa

Trung·tâm Từ·điển·học · Vietnam Lexicography Centre
(Bài·báo này đã được đăng trên Tạp·chí Ngôn·ngữ & Đời·sống, số 4 · 2001)

Xứ Huế vốn là kinh·đô cũ của triều Nguyễn, một triều·đại phong·kiến cuối·cùng ở nước ta. Là một tỉnh có diện·tích 5.009,2 km2, số dân 1.045.134 người; Đông giáp Biển Đông, Tây giáp Lào, Nam giáp xứ Quảng, Bắc giáp Quảng·Trị. Toàn tỉnh Thừa·Thiên··Huế hiện·nay có 8 huyện là A·Lưới, Hương·Thuỷ, Hương·Trà, Nam·Đông, Phong·Điền, Phú·Lộc, Phú·Vang, Quảng·Điền, và Thành·phố Huế. Do·đó, có·thể nói Thừa·Thiên··Huế là một địa·phương nằm ở vị·trí trung·tâm của cả nước, nơi được coi là địa·bàn có tầm·chiến·lược quan·trọng. Chính vì·thế mà người·ta đã ví Huế là “chiếc đòn·gánh gánh hai đầu đất·nước”. Với một bề·dày văn·hoá vốn·có của mình, xứ Huế luôn được đánh·giá là nơi còn chứa đựng nhiều yếu·tố văn·hoá độc·đáo mà không phải vùng nào, địa·phương nào cũng có. Một trong những điều đặc·biệt ấy phải kể đến tiếng·nói của người xứ Huế, hay như một số người thường gọi là phương·ngữ (regional dialect) Huế, hoặc nói một cách chính·xác hơn là thổ·ngữ (subdialect) Huế.

Ngày·nay, cùng với việc·đầu·tư nghiên·cứu ngày một nhiều hơn, sâu hơn về nền·văn·hoá Huế thì vấn·đề nghiên·cứu, tìm·hiểu về ngôn·ngữ, tiếng·nói của người Huế cũng đang được các nhà·khoa·học quan·tâm đặt·ra. Tuy·nhiên, số·lượng công·trình nghiên·cứu về lĩnh·vực này cho đến nay hầu·như chưa có nhiều do·đó mà người·ta chưa·thể đánh·giá được hết mọi tiềm·năng về bản·sắc ngôn·ngữ của vùng này. Chính vì·vậy, qua một·số kết·quả nghiên·cứu và khảo·sát bước·đầu, trong khuôn·khổ một bài·viết ngắn chúng·tôi xin được đưa·ra một·vài cảm·nhận nhỏ về tiếng Huế với mong·muốn góp một phần hiểu·biết ít·ỏi của mình để tìm·hiểu thêm về ngôn·ngữ Huế nói riêng và nền·văn·hoá Huế nói chung.

Thứ Hai, 24 tháng 1, 2011

Vấn·đề tiếng đồng·âm trong Việt·ngữ và dấu nối trong tên họ

Tác·giả: Lê·Ngọc·Trụ

(Tạp·chí Văn số 25, Chuyên·mục Giải·đáp thắc·mắc bạn đọc, ngày 1 tháng 1 năm 1965)

* HỎI : (bạn Trương-Bạch-Mai, Long-thành.)
1.) Vấn-đề tiếng đồng-âm trong Việt-ngữ : « Va, Da, Gia » có thể là những tiếng đồng-âm không ? Tôi cho những cặp tiếng sau đây là đồng-âm có đúng không : ngan và ngang, tất và tấc, lòng và lồng? Hay tiếng đồng-âm chỉ có thể là những tiếng như hiên trong « hiên-ngang » và hiên trong « mái hiên ».
2.) Dấu nối trong tên họ. Chẳng hạn như tên tôi, theo ý-kiến của ông, nên viết theo một trong những lối sau đây : Trương-Bạch-Mai, Trương Bạch-Mai. Lối sau, riêng theo ý tôi, nó không có một liên-lạc gì giữa họ và tên. Và tôi cũng không đồng ý khi người ta cho rằng chỉ có dấu nối giữa những tiếng trong tên ghép hoặc chữ ghép, chẳng hạn : Nguyễn-Phúc Ánh, Trần thị Kim-Chi.

Thứ Ba, 18 tháng 1, 2011

Vì sự phát·âm cho trúng

Tác·giả: Phan·Khôi
(Đông Tây, Hà Nội, số 132 (ngày 16 tháng 12 năm 1931))

Kính cáo anh em từ Bắc vào Nam
Hiện nay nhiều người đã phải nhận rằng: nếu chúng ta muốn trở nên một dân tộc đứng đắn, xứng đáng với sự sinh tồn trên thế giới, thì phải cải lương mọi điều trong sự sinh hoạt của chúng ta, từ tư tưởng, văn tự cho đến miếng ăn, nơi ở, việc làm, cho thích hợp với sự yêu cầu của thời đại mới được. Mà muốn thế, tất phải gia công vào văn tự trước.

Thứ Hai, 17 tháng 1, 2011

Khái·quát về hệ·thống ngữ·âm của 3 vùng phương·ngữ

Hiện nay, chuẩn ngữ âm chưa được chính thức quy định. Nếu ta lấy hệ thống âm vị tiếng Việt được phản ánh qua chính tả làm chuẩn để khảo sát sự khác nhau của 3 phương ngữ nói trên thì có thể nêu lên những đặc trưng ngữ âm chủ yếu như sau:

1. Những đặc điểm ngữ âm của phương ngữ Bắc


Đặc·điểm ngữ·âm phương·ngữ Nghệ·Tĩnh với việc nghiên·cứu lịch·sử tiếngViệt

Tác·giả: TS. Nguyễn·Hoài·Nguyên

1. Dẫn nhập
Các kết quả nghiên cứu lịch sử tiếng Việt cho thấy các nhà ngữ học đã tiếp cận vấn đề theo nhiều hướng khác nhau. Có thể xuất phát từ mảng từ Hán- Việt để tìm hiểu diễn biến của hệ thống âm đầu tiếng Việt như H. Maspero (1912), Nguyễn Tài Cẩn(1977, 1995). Có thể tiếp cận từ tiếng tiền Việt- Mường đến tiếng Việt hiện đại như A.Haudricourt(1953, 1954), M.Ferlus(1975, 1981, 1995), Phạm Đức Dương (1979, 1983), Trần Trí Dõi (1987, 1991, 2005). Có thể xuất phát từ các thư tịch cổ, trước hết là các tư liệu chữ Hán, chữ Nôm như Lê Quán(1973), Vương Lộc(1989, 1995), Nguyễn Ngọc San(1985, 2003). Cũng có thể xuất phát từ các ngôn ngữ họ hàng với tiếng Việt như tiếng Mường, tiếng Thổ, tiếng Cuối, tiếng Chứt…và các ngôn ngữ Môn-khmer khác như cách làm của H.Maspero(1912),A.Haudricourt(1953,1954),M.Ferlus(1981),N.K.Xokolovskaja(1976, 1978). Có thể xuôi dòng lịch sử: từ nguyên sơ, tức là từ ngôn ngữ tiền Việt- Mường đến tiếng Việt hiện đại theo cách của H.Maspero(1912), M.Ferlus(1981), Trần Trí Dõi(2005). Cũng có thể ngược dòng lịch sử, từ hiện đại trở về nguyên sơ như cách của Nguyễn Tài Cẩn(1995), Nguyễn Ngọc San(2003). Cùng với những hướng tiếp cận trên, có thể nghiên cứu lịch sử tiếng Việt từ góc độ phương ngữ học.


Phương ngữ học Việt đã góp phần làm sáng tỏ nhiều vấn đề về lịch sử phát triển tiếng Việt qua những nghiên cứu, đối chiếu các hiện tượng ngôn ngữ giữa các vùng, các miền đất nước. Sự tồn tại và đang hành chức của một phương ngữ và giữa các phương ngữ có một mối liên hệ về lịch sử bởi vì Lịch sử tiếng Việt tìm thấy trên bản đồ phương ngữ sự ánh xạ trong không gian của sự diễn biến của nó trong thời gian [3, tr. 28]. Dĩ nhiên, cái hình ảnh lịch sử qua không gian chỉ là một khái niệm tương đối thể hiện những đặc điểm nào đó của các thời kì khác nhau của một ngôn ngữ chứ không phải thể hiện một cách trọn vẹn các giai đoạn khác nhau ấy. Nhưng trong điều kiện tư liệu quá ít ỏi thì những yếu tố bảo lưu còn vương lại ở những mảnh biến thể địa phương của tiếng Việt đương đại cũng có thể cho phép người nghiên cứu tái lập những dạng ngôn ngữ ở các thời điểm phát triển đã có trong diễn trình tiếng Việt. Vậy là, trong các phương ngữ Việt, phương ngữ Nghệ Tĩnh(PNNT) là một trong vài phương ngữ hiếm hoi còn bảo lưu nhiều yếu tố cổ, thậm chí rất cổ của tiếng Việt ở các giai đoạn trước đây. Giáo sư Nguyễn Tài Cẩn đã xác nhận điều đó: Trong các vùng phương ngữ Việt, vùng phương ngữ Nghệ An, Hà Tĩnh, Bình Trị Thiên có một vị trí đặc biệt: đây là vùng hiện còn giữ rất nhiều nét cổ. Có thể coi đây là một kho tàng cứ liệu có thể giúp ích được rất nhiều cho việc nghiên cứu lịch sử ngữ âm tiếng Việt giai đoạn khá xa xưa( cách đây năm trăm năm trở lên) [1, tr. 14]. Bài viết này nêu vài suy nghĩ về lịch sử ngữ âm tiếng Việt từ các đặc điểm ngữ âm PNNT.

2. Vị trí của phương ngữ Nghệ Tĩnh trong các vùng phương ngữ Việt

Phương·ngữ Quảng·Nam

Tác·giả: Vũ·Đức·Sao·Biển

Một cách khái quát, ngôn ngữ nói của người Quảng Nam có một số phương ngữ trùng hợp với phương ngữ của nhiều tỉnh miền Trung như Quảng Trị, Thừa Thiên Huế, Đà Nẵng. Đó là các từ ngữ như ở mô (ở đâu), đằng tê (đằng kia), cái chi rứa (cái gì vậy), con khọn (con khỉ), xa ngái (xa lắm)…

Đất Quảng Nam phần lớn là rừng núi và vùng bán sơn địa, nhiều sông suối đèo dốc nên địa hình khá hiểm trở. Tổ phụ của người Quảng Nam phần lớn là người Thanh Hóa, Nghệ An. Trên 500 năm trước, theo bước chân của vua Lê Thánh Tông, năm 1471, họ về phương Nam khai phá đất đai, lập làng mới.

Chủ Nhật, 16 tháng 1, 2011

Nẫu ơi, thương lắm!

Tác-giả: Nguyễn-Phúc-Liêm


(Bài này nói về phương-ngữ Bình-Định)


Tiếng địa phương là tiếng nói chỉ phổ thông ở một địa phương, thường là một tỉnh, tuy nhiên cũng có nhiều tiếng chỉ dùng ở một vùng nhỏ và dĩ nhiên chỉ có người địa phương đó mới hiểu, mới áp dụng hàng ngày. Và đối với họ, đó là nét riêng rất thân thương. Ở Bình Định có khá nhiều tiếng địa phương, tượng trưng nhất là hai tiếng "nẫu""bậu".

Thứ Bảy, 15 tháng 1, 2011

Tiểu·từ·điển phương·ngữ Huế

Người·soạn: Nguyễn·Tiến·Hải, Ngô·Đức·Tài, Nguyễn·Minh·Hải.

Cập·nhật vào ngày 15 tháng 01 năm 2011.

Nhận·xét về một số đặc·điểm của phương·ngữ Huế:
  
1.    Các tiếng trong tiếng phổ·thông (tiếng Việt chuẩn quốc·gia hiện nay) có vần tận·cùng là t thì bị đổi thành c, ví dụ: nhất=> nhấc, cất=>cấc, ướt=>ước, mứt=>mức, tuất=>tuấc, chuột=>chuộc,...

2.    Các tiếng trong tiếng phổ·thông có vần tận·cùng là n thì bị đổi thành ng, ví dụ: san=>sangcần=>cầng, lăn=>lăng, nhưng lên vẫn đọc lên chứ không đọc lêng, phiên=>phiêng, can=>cang,

3.    Các tiếng trong tiếng phổ·thông có vần là anh thì bị đổi thành ăn (gần ân), ví dụ: chanh=>chăn, anh=>ăn,...

4.    Các tiếng có phụ·âm s bị đổi thành phụ·âm x

5.    Các tiếng có vần oi bị đổi thành vần oai, ví dụ: nói=>noái, khói=>khoái.

6.    Các tiếng có vần ach bị biến đổi thành vần gần với ăt, sách=>sắt


Bảng·kê dưới đây liệt·kê những từ người Huế dùng. Xin vui lòng xem thêm Tiểu·từ·điển phương·ngữ tỉnh Quảng·Bình.Có một số từ người Quảng·Bình và người Huế dùng chung chúng tôi không nhắc lại ở trong bảng này nữa.

Tiểu·từ·điển phương·ngữ Quảng·Bình

Người·soạn: Nguyễn·Tiến·Hải, Nguyễn·Minh·Hải.

Cập·nhật vào ngày 17 tháng 01 năm 2011. (558 mục·từ)

Nhận·xét về một số đặc·điểm của phương·ngữ tỉnh Quảng·Bình: 
  • Các tiếng trong tiếng phổ·thông (tiếng Việt chuẩn quốc·gia hiện·nay) có dấu·ngã (~) thì thường được phát·âm thành dấu·nặng (.), ví dụ: đã => đạ, đũa => đụa, mỡ =>mợ,... 
  • Một số ít tiếng có dấu hỏi bị biến thành dấu nặng: cửa => cựa, 
  • Các tiếng có vần ưng => ơng. Ví·dụ: trứng => trớng, mừng=>mờng, đựng=>đợng,… 
  • Vần ông => ôông. Ví·dụ: không => khôông, ông => ôông, công việc => côông việc, chồng sách => chôồng sách,... 
  • Vần oc => ooc, vd: học => hoọc, đọc => đoọc, mọc => moọc, móc => moóc,...(nhưng điều này không phải luôn luôn đúng, ví·dụ: "con cóc" vẫn là "con cóc", ...) 
  • Các tiếng có phụ âm nh => d (z), ví·dụ: nhiều => diều, nhãn => dản, nhà => dà,… 
  • Các xã khác nhau trong tỉnh, thậm chí hai làng cạnh nhau cũng có tiếng nói khác nhau (đáng kể hoặc không đáng kể), cụ thể là cách phát âm các phụ âm và một số nguyên âm bị lệch chuẩn.
Ví·dụ, dân xã Hoàn·Trạch (huyện Bố Trạch) thường phát·âm các tiếng có phụ·âm đầu là dgi thành r, ví dụ: con dao => con rao. Dân thôn Đại Nam 1, xã Đại Trạch, huyện Bố Trạch thường phát âm chữ như chữ th trong các từ tiếng Anh this, that, the, ví dụ: dạ dày => dạ thày. Còn dân thôn Đại Nam 2 ở kế bên phát âm chữ mặn => ma..ạn,...

Quy·ước chữ·viết·tắt: