Chuyện viết tiếng Việt: Đừng vội vàng quá (Trao đổi với tác giả Hoàng Hồng Minh)

Tác-giả: Ths Đào-Tiến-Thi

(Nhà-xuất-bản Giáo-dục Việt-Nam)

Trong bài Chuyện viết tiếng Việt của tác giả Hoàng Hồng Minh (HHM) trên tạp chí Tia sáng ngày 16-08-2011[i], ngoài việc đặt ra vấn đề nên đưa thêm mấy chữ cái (ký tự) F, J, W, Z vào bảng chữ cái tiếng Việt hay không (điều mà dư luận có ồn lên khoảng tháng nay), tác giả còn bàn thêm hai vấn đề của tiếng Việt: viết tên riêng nước ngoài và viết các từ ghép, từ láy (HHM gọi chung là “từ kép”) trong tiếng Việt.

Tôi xin được trao đổi một số ý kiến với tác giả.

Tại sao lại gọi là Dòng Tên?

Tác-giả: Nguyễn ngọc Thế sj (S.J.: Societas Jesu – Gesellschaft Jesu)

Tại sao lại gọi là Dòng Tên? Tất cả mọi dòng đều có tên, nào là dòng Đa-Minh, dòng Phan-xi-cô, dòng Biển Đức....Không lẽ hết tên để đặt cho nhà dòng rồi, nên mới kêu là Dòng Tên?

Không ít người đã hỏi như vậy. Mỗi lần như thế, tôi lại phải từ từ giải thích, để ít nhất giải bày được thắc mắc rất hợp lý trên.Hôm nay, trong tâm tình chia sẻ với quý vị độc giả của báo Dân Chúa, và đặc biệt với các bạn trẻ, tôi xin giới thiệu đôi nét về Dòng Tên. Đầu tiên xin trình bày vài nét về ông tổ sáng lập Dòng Tên. Đó là Thánh I-Nhã, người Tây Ban Nha. (Ignace de Loyola, 1491-1556)

Traditional song for Korean Teacher's Day May 15 "스승의 은혜"

1. 스승의 은혜는 하늘 같아서
Teacher's grace is so high
우러러 볼수록 높아만 지네
It is getting higher as looking up
참 되거라 바르거라 가르쳐 주신
They've taught us honesty and righteousness
스승은 마음의 어버이시다
They are mentors of our minds
(후렴) 아아 고마워라 스승의 사랑
(refrain)Ah, Ah, thanks for teacher's love
아아 보답하리 스승의 은혜
Teacher's grace should be rewarded
2. 태산 같이 무거운 스승의 사랑
Teacher's grace is as high as a big mountain
떠나 면은 잊기 쉬운 스승의 은혜
If leaving, we easily forget teacher's grace
어디간들 언제인들 잊사오리까
Wherever we go, we can't forget it
마음을 길러주신 스승의 은혜
Our mind has been fostered by it
3. 바다보다 더 깊은 스승의 사랑
Teacher's grace is as deep as an ocean
갚을 길은 오직 하나 살아 생전에
To give again during our lives
가르치신 그 교훈 마음에 새겨
Impressing deeply the lesson taught
나라 위해 겨레 위해 일하 오리다
is to work for our country

Lyric translation from http://tip.daum.net/question/75936687

Bàn về Dịch thuật

Tác·giả: Cao·Xuân·Hạo

Trong hàng trăm cuốn sách về dịch thuật được xuất bản từ trước đến nay ở nhiều nước, không còn ai không nhất trí với những tác giả có tri thức chuyên môn về ngành này: một bản dịch phải trung thành về mọi phương diện với nguyên bản, kể cả giá trị nghệ thuật (và có thể nhấn mạnh thêm: nhất là về giá trị nghệ thuật).

Vì nếu nguyên tác là một tuyệt tác của văn chương nhân loại cổ kim, mà bản dịch lại là một thứ văn viết dở đến nỗi chẳng ai buồn đọc, thì không có cách gì nói rằng đó là một bản dịch "trung thành" được, dù nó có công phu đến đâu, có theo sát nguyên tác đến đâu chăng nữa.

Nhân thể cũng xin nói ngay rằng dịch sát từng chữ là cách tốt nhất để dịch sai và dịch dở. Và chính vì quan niệm sai về nghệ thuật dịch mà các nhà nho Trung Quốc đặt bày ra ba cái tiêu chuẩn tín, đạt, nhã ngớ ngẩn kia.

Suy nghĩ về Dịch thuật

Tác-giả: Cao-Xuân-Hạo

"Xét về lý tưởng, sự thay đổi duy nhất mà người dịch có quyền thực hiện là ngôn ngữ, là thứ tiếng mà nguyên bản dùng để biểu đạt những ý nghĩa mà mình muốn biểu đạt, nhiệm vụ của anh ta chính là dùng một thứ tiếng khác để truyền đạt tất cả những cái gì đã được truyển đạt bằng thứ tiếng kia."

Năm 2004 có mấy cuộc hội nghị về dịch thuật tập hợp những chuyên gia có uy tín trong ngành này, phần lớn đều lấy ba tiêu chuẩn TÍN, ĐẠT, NHÃ làm căn cứ để thảo luận, trao đổi. Hình như phần lớn đều chỉ băn khoăn về chữ NHÃ - một nỗi băn khoăn mà chúng tôi nghĩ là hoàn toàn chính đáng, vì chữ NHÃ hình như chỉ thích hợp với một văn phong nhất định, và khó lòng có thể nói rằng "phàm là một bản dịch thì nhất thiết phải có cái văn phong được gọi là "NHÃ". Nếu nguyên bản không "nhã", mà lại gồ ghề thô lỗ, thì bản dịch "nhã" chắc chắn là sẽ không thực hiện được chữ "tín", và sẽ nảy sinh một mâu thuẫn đối kháng ngay trong nội bộ của tiêu chuẩn được đề ra.

Chuyện viết tiếng Việt

Tác-giả: Hoàng Hồng-Minh

Một câu hỏi đang được đặt ra là "có cần thêm một số chữ cái latinh vào bộ chữ tiếng Việt, ví dụ như F, J, W, Z? ". Nguyên tắc chung, nếu nhu cầu là rõ ràng, thì sự đáp ứng là cần thiết. Còn sử dụng cụ thể như thế nào những chữ cái thêm vào này là công việc tiếp theo.

Nét tương đồng giữa tiếng Việt và tiếng Hàn Quốc

Tác-giả: Nguyễn-Tiến-Hải

1. Đề-nghị ai đó cùng làm việc gì với mình:

Cấu-trúc dùng trong Tiếng Việt: động-từ + "đi"

Ví dụ: Chúng-ta ăn cơm đi. (Chúng-ta ăn cơm nhé?)

Chúng-ta chơi tennis đi. (Chúng-ta chơi tennis nhé?)

Cấu-trúc dùng trong tiếng Hàn-Quốc:

động-từ nguyên-thể (bỏ 다) + ㄹ/을까요

ví-dụ: 밥을  먹을까요? Chúng-ta ăn cơm nhé? (hoặc: Chúng-ta ăn cơm đi!)

chú-ý: 가다 là động-từ nguyên-thể có nghĩa là "đi".

ví-dụ: 가요. Tôi đang đi.

Câu hỏi: 가 và 까 có liên-hệ gì với nhau hay không?

Vì sao có dư luận ghét ông Sarkozy?

"Thời Hậu hiện đại là khi mà các xã hội chuyển biến tới chỗ chọn giác độ mang tính cảm tính hơn là duy lý hay kiểu trí thức.”

Nếu Tổng thống Nicolas Sarkozy không thắng được nhiệm kỳ thứ hai như nhiều điều tra dư luận dự đoán trước vòng bỏ phiếu thứ nhất vào Chủ Nhật này, yếu tố quan trọng nhất có thể là vì ông gây ra phản cảm nặng nề với nhiều người Pháp. Và vì sao lại thế?

Kể từ sau khi ông nhậm chức năm 2007, ông Sarkozy là vị tổng thống duy nhất trong lịch sử hiện đại của Pháp bị ghét công khai tới mức cao độ.

Dạy tiếng Việt: dễ hay khó?

Tác-giả: Nguyễn-Hưng-Quốc

Lời tác giả: Việc dạy tiếng Việt như một ngôn ngữ thứ hai (cho trẻ em Việt Nam ở hải ngoại cũng như cho người ngoại quốc ở Việt Nam và hải ngoại) đang phát triển mạnh mẽ. Điều này gợi ra nhiều vấn đề liên quan đến phương pháp giảng dạy vốn còn rất mới với người Việt Nam. Bài viết này chỉ nhắm đến mục đích nêu lên một số cái khó để mọi người cùng quan tâm. Vì bài viết khá dài, tôi xin chia làm bốn phần:

1.     Dạy ngôn ngữ thứ hai bao giờ cũng khó

2.     Khi ngôn ngữ thứ hai là một ngôn ngữ cộng đồng lại càng khó.

3.     Bản thân tiếng Việt rất khó (1)

4.     Bản thân tiếng Việt rất khó (2)

- NHQ

Những địa·danh Việt·Nam bị thay·đổi và sai·lệch

Tác·giả: PGS.TS Lê·Trung·Hoa

Ở Việt Nam, có hàng trăm địa danh bị thay đổi hay sai lệch về ngữ âm và chữ viết. Tìm hiểu những nguyên nhân gây ra sự biến đổi này, chúng ta sẽ hiểu được nguồn gốc và ý nghĩa ban đầu của các địa danh.

Những kiểu thay đổi và sai lệch cụ thể như sau:

1- Do hiện tượng đồng hóa: Hai âm tố khác nhau nhưng đứng gần nhau, âm tố này làm cho âm tố kia giống với nó. Có hai địa danh thuộc kiểu này:

Pha Đin là đèo trên Quốc lộ 6, từ huyện Thuận Châu, tỉnh Sơn La đi huyện Tuần Giáo, tỉnh Điện Biên, dài 36km, cao 1.050m. Cũng gọi là Cổng Trời. Chữ Pha Đin từ gốc Tày - Nùng Phạ Đin, nghĩa là “trời đất”, vì đèo quá cao, như chỗ gặp nhau giữa trời và đất. Ở đây có hiện tượng đồng hóa thanh điệu: thanh ngang của Đin đồng hóa thanh nặng của Phạ thành Pha.

Tam Thương là bến trên sông Trà Khúc (Quảng Ngãi). Tam Thương vốn là từ Hán Việt, dạng gốc là Tạm Thương, nghĩa là “kho tạm”, nằm gần bến. Ở đây thanh ngang của Thương đồng hóa thanh nặng của Tạm thành Tam Thương.

2- Do hiện tượng dị hóa: Hai âm tố giống nhau nhưng đứng gần nhau, âm tố này làm cho âm tố kia khác với nó. Có ba địa danh thuộc kiểu này:

Bà Bèo là kinh nối sông Tiền và sông Vàm Cỏ, chảy qua các huyện Cai Lậy, Tân Phước (Tiền Giang) và Châu Thành (Long An), dài 25km. Vương Hồng Sển cho biết âm gốc của địa danh này là Bàu Bèo. Người Khmer cũng gọi kinh Bà Bèo là Cumnik Prêk Cak tức “kinh rạch bèo”.