Một·vài suy·nghĩ về nhà·ngữ·âm·học lớn nhất Việt·Nam

Tác·giả: Phan·Ngọc

(Bài đã đăng trên Tạp·chí Văn·hóa Nghệ·An, năm 2007)

Cách đây hai tuần tôi nghe tin anh Cao·Xuân·Hạo đã vào nhà·thương vì mắc  bệnh nhũn·não mà bàng·hoàng. Tôi và anh Hạo quen·thân nhau từ năm 1940, khi anh còn là cậu·học·sinh lớp 6 của trường trung·học Công·giáo Thiên·Hựu ở Huế, bạn·cùng·lớp với cậu·em con ông·chú của tôi là Phan·Thiều, và cho đến nay, vào năm 2007, tức là đã 67 năm. Tuy hoàn·cảnh cuộc·đời mỗi người có nhiều thay·đổi, nhưng tình·bạn của tôi đối với anh không thay·đổi. Trong thời·gian sau giai·đoạn “Nhân·văn - Giai·phẩm”, sau·khi cả hai đều mất công·việc giảng·dạy, chỉ còn làm phiên·dịch, hai người thường đi chung với nhau. Người nào nhắc đến Phan·Ngọc thì cũng nhắc đến Cao·Xuân·Hạo, và ngược·lại cũng thế. Kể ra, điều này không phải là vô·lý, vì tôi và anh Hạo có nhiều điểm chung, khiến chúng·tôi khác nhiều người.

Hoài·niệm về anh Cao·Xuân·Hạo

Tác·giả: Nguyễn·Quang·Hồng

Hà Nội, cuối Thu, ngày 30-10-2007

Tôi hay tin giáo sư Cao Xuân Hạo từ trần ngay sau giờ phút anh lâm chung, qua điện thoại của một bạn trẻ. Đã từ mấy tháng nay, anh em trong giới ngữ học chúng tôi đều biết Giáo sư lâm bệnh nặng, tuổi cao sức kiệt, khó lòng qua khỏi. Nhưng vào giờ phút ấy, khi biết rằng trên đời này sẽ chẳng bao giờ còn có thể trò chuyện cùng Anh được nữa, lòng tôi bỗng trĩu nặng, ngậm ngùi…

Mãi đến năm 1965, tôi mới có dịp quen biết anh Cao Xuân Hạo. Khi ấy, tôi vừa chân ướt chân ráo từ Đại học Bắc Kinh trở về, đang lao vào tìm hiểu tiếng Việt, thì may mắn được làm quen với các thầy và các bậc đàn anh ở Đại học Tổng hợp Hà Nội, tại khu sơ tán Đại Từ, Thái Nguyên. Nhưng lần đầu tiên tôi gặp anh Cao Xuân Hạo là tại Hà Nội, ngay nơi căn phòng Anh ở. Tôi biết khi ấy anh Cao Xuân Hạo đã thành danh, và đang sống những ngày khó khăn.

Nguyễn·Bạt·Tụy

Tác·giả: Nguyễn·Đình·Toàn

[...Các cuốn “ Phonologie Vietnamienne”, “ Les Voyelles Vietnamienne”, “NOA recherche languistique en Giaoland”vv.. . tất cả đều đuợc viết bằng tiếng Pháp, trình bày những biến chuyển về tư tưởng của tác giả qua hơn hai mươi năm suy tư về ngôn ngữ, trong mọi ngành ngữ âm, ngữ nghĩa, văn phạm, văn phong, và nhất là sự phát minh ra “thuyết độ tiếp xúc” [ theorie đu degré de contact ] mà tác gỉa tin rằng sẽ làm đảo lộn các thuyết ngôn ngữ trên thế giới và chứng tỏ giá trị bấp bênh của mọi công trình nghiên cưú trước đây. Ngoài ra ông Nguyễn Bạt Tụy còn viết một số tác phẩm bằng Anh ngữ, trong đó có cuốn “ New Principles Of Phonology” [ Những nguyên lý mơí của âm học ] nhằm chống lại Trubezcoy, tác giả cuốn sách nổi tiếng tựa đề là “ Principe de Phonologie”.....]

Về học·giả - nhà·báo Trương·Vĩnh·Ký: Tiếng Việt - Những công·lao bị quên·lãng

Tác·giả: Cao·Xuân·Hạo 

Trong quá trình xây dựng ngành việt ngữ học, một quá trình đã có một lịch sử khá dài (hơn mười hai thập niên kỷ - gần đến một thế kỷ rưỡi, ta không thấy có một trình tự phát triển và tiến bộ liên tục, trong đó người đi sau học tập những thành tựu của người đi trước, cố hiểu rõ cội nguồn của những nhận định và những kết luận của họ trong thực tế nói năng của dân tộc, kiểm tra lại xem những nhận định và kết luận này có phù hợp với cách nói năng của nguời bản ngữ hay không, và nếu không thì phê phán, chỉnh lý và bổ sung cho những nhận định ấy được chính xác và khái quát hơn, và mặt khác cố gắng tiếp thu những phát kiến thành công của các trào lưu tiến bộ trong trong lý thuyết ngôn ngữ học thế giới để soi sáng những vấn đề có liên quan đến tiếng mẹ đẻ của mình.