Thứ Sáu, 14 tháng 11, 2014

Tiểu·từ·điển phương·ngữ Quảng·Bình (phần 2)

Xem phần 1 ở đây

Quy·ước chữ·viết·tắt:



QB = Quảng·Bình; QT = Quảng·trị; H = Huế; NA = Nghệ·An

BT = Bố·Trạch (huyện thuộc tỉnh Quảng·Bình)

LT = Lệ·Thủy (huyện thuộc tỉnh Quảng·Bình);

MH = Minh·Hóa (huyện thuộc tỉnh Quảng·Bình);

QN = Quảng·Ninh (huyện thuộc tỉnh Quảng·Bình);

QTr = Quảng·Trạch (huyện thuộc tỉnh Quảng·Bình);

TH = Tuyên·Hóa (huyện thuộc tỉnh Quảng·Bình);

ĐT = Đại·Trạch (xã thuộc huyện Bố·Trạch);

HT = Hoàn·Trạch (xã thuộc huyện Bố·Trạch);

Kí·hiệu từ·loại:

dt: danh·từ; đt: động·từ; tt: tính·từ; đht: định·từ (?); đat: đại·từ; nx: từ cũ, ngày xưa hay dùng

Chủ·đề: 
  • Thực·vật: th.v.; 
  • Động·vật: đg.v.; 
  • Dụng·cụ, đồ·vật: dg.c.; 
  • Nông·nghiệp: n.ngh.; 
  • Ngư·nghiệp: ng.ngh.; 
  • Thủ·công·nghiệp: t.c.ngh.; 
  • Gia·đình: g.đ.; 
  • Cơ·thể: c.th.; 
  • Địa·lý: đ.l; 
  • Kiến·trúc: k.tr; 
  • Hoạt·động, công·việc: h.đg; 
  • Bếp·núc: b.n.; 
  • Cảm·xúc: c.x.; 
  • Văn·hóa: v.h; 
Bảng·kê mục từ 


Tiếng Quảng·Bình

Từ miền Bắc đồng·nghĩa

Nơi dùng

Từ·loại

Chủ·đề
treng
tranh (tranh giành)
QB
đt
tréng
tránh (tránh né)
QB
đt
triêng
đòn·gánh
QB, NA
dt
dg.c.
trọ
sọ, đầu (bộ·phận cơ·thể)
QB
dt
c.th.
troi
dòi, giòi (ấu trùng của ruồi nhặng), "Mắm thúi có troi rồi tề"="Mắm thối có dòi rồi kìa"
QB
dt
trọi
cú đầu, cốc đầu
QB
đt
troóng
họng (cổ họng), "Nói trong troóng, ai mà nghe được" = "Nói trong cổ họng vậy ai mà nghe được"
QB, QT
dt
trọt
rảnh ở dưới mặt đất do nước mưa chảy từ mái hiên nhà xuống tạo thành
QB
dt
trộ
trận (trận mưa), "Mưa một trộ"="Mưa một trận"
QB
dt
trôốc
đầu, như trọ
QB
dt
c.th.
trôốc·cúi
đầu·gối (bộ·phận cơ·thể)
QB
dt
c.th.
trôông
trông (trông·ngóng)
QB
tt
c.x.
trôống
trống (cái trống, gà trống)
QB
dt
trôộng
thủng
QB, NA
trơ chắc
sờ mình sờ mẩy
?
đt
trớng
trứng (quả trứng)
QB
dt
đg,v,
trù
trầu (loài cây trầu)
QB
dt
th.v.
trú
vỏ·trấu
QB·BT·ĐT
dt
trục·cúi
như "trôốc·cúi"
QB
dt
c.th.
trùi
cùn, vd: dao trùi = dao cùn, giống như "đùi"
QB
tt
trùn
giun đất
QB
dt
đg.v.
trụng
nhúng (nhúng rau,…)
QB, NA
đt
truồng
chuồng (chuồng trâu, chuồng bo,…̀)
QB, NA
dt
n.ngh.
truột
tuột, tụt, vd: truột da = tuột da, truột quần = tụt quần
QB
đt
n.ngh.
trự
chữ, vd: hắn nỏ biết trự chi mô = Hắn chẳng biết chữ gì đâu.
QB
dt
v.h.
trừa
chừa (xin chừa), để dành (chừa phần)
QB, H
đt
trửa
giữa, vd: hai mụ ôông đập·chắc trửa cươi = hai ông bà đánh·nhau giữa sân.
QB
trt
trựa
biến âm của "trửa"
QB
trt
trượng
như "dượng", từ cổ, ít dùng
QB
đat
g.đ.
ụi
húc, giống "đụi"
QB, QT
đt
ui chầu
ôi chao, ối chà (từ cảm thán)
QB, QT
ưng
ưa
QB, H
đt
môi (đồ dùng gần giống như thìa, nhưng to và sâu lòng hơn, cán dài, dùng để múc thức ăn)
QB
dt
b.n.
va làng
ôi làng nước ơi
QB
vè ve
ve sầu
QB, QT
dt
đg.v.
vọc
nghịch bẩn (bằng tay), vd:"vọc đất cát"="nghịch đất cát bẩn"
QB
đt
vọng
võng (võng nằm)
QB
dt
vo·trôốc
gội·đầu
QB, NA
đt
vào
QB, QT, miền Nam,...
đt
vôồng
luống, vd: vôồng khoai = luống khoai.
QB, NA
dt
n.ngh.
xán
ném
QB
đt
xanh
chảo (dụng·cụ xào nấu đồ ăn)
QB
dt
dg.c.
xăm
ruột bánh xe
QB
dt
xắt
giặt (quần·áo)
QB
đt
xấu đui
rất xấu (xấu xí),vd: xấu đui, xấu đùi đui, xấu đui xấu điếc
QB
tt
xeng
xanh (màu xanh)
QB·BT
dt
dg.c.
xên
xẻng (dụng cụ đào xúc đất)
QB·BT
dt
dg.c.
xít vọng
đưa võng
QB
đt
xịt vọng
như "xít vọng"
QB
đt
xoọc
xọc
QB
đt
xoong
khai (mùi hôi của nước tiểu)
QB, QT, H
tt
xoong xeng
không nhờ vả mà tự ý làm giúp nhưng kết quả không tốt, ví dụ: cái đồ xoong xeng
QB, H
tt
xối
dội, "Xối nác lạnh cho mát" = "Dội nước lạnh cho mát"
QB, QT
đt
xôông
xông, vd: "nấu nồi nước xôông" = "nấu nồi nước xông", "xôông vô nhà ai" = "xông vào nhà ai"
QB
đt
xuốc
quét, vd: xuốc cươi = quét sân, xuốc zà = quét nhà.
QB
đt
h.đg.
xút
xúi giục
QB, H
đt

Mong anh/chị/em Quảng·Bình và các bạn khác quan·tâm bổ·sung thêm các từ còn thiếu bằng cách bình·luận hoặc gửi thư cho người·soạn theo địa·chỉ nguyentienhai@gmail.com để từ·điển nhỏ này được hoàn·thiện hơn.

Không có nhận xét nào:

Đăng nhận xét